Πως θα διαχειριστώ τον πόνο στην ασθένεια του καρκίνου

Ο πόνος αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ασθένειας του καρκίνου. Η θεραπεία μπορεί να σου επιφέρει σημαντικό βαθμό πόνου και μετέπειτα αυτός μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο ή μικρό βαθμό τις καθημερινές δραστηριότητες, την κοινωνική και προσωπική ζωή αλλά και την αίσθηση εαυτού και την αντίληψη ικανοτήτων σου.

Σίγουρα το να αισθάνεσαι έντονο πόνο δεν είναι και το πιο βολικό πράγμα στον κόσμο. Κάποιες φορές μπορεί να είναι εξαιρετικά δυσάρεστο και να προκαλεί έντονα αρνητικά συναισθήματα. Ωστόσο, ο πόνος δεν αποτελεί μόνο μια φυσική κατάσταση αλλά και συναισθηματική. Η ψυχολογία μας και ο τρόπος που νοηματοδοτούμε και αντιλαμβανόμαστε τον πόνο μπορούν να τον επηρεάσουν αλλά και να επηρεαστούν από αυτόν, είτε θετικά είτε αρνητικά.

Ποια τα είδη πόνου;

Υπάρχουν διάφορα είδη πόνου που μπορεί να βιώσει κάποιος κατά τη διάρκεια θεραπείας για τον καρκίνο αλλά και σε περίπτωση μη ύπαρξης ασθένειας.

• Οξύς πόνος
• Χρόνιος πόνος
• Βαθύς πόνος
• Πόνος στα οστά
• Νευροπαθητικός πόνος
• Αναφερόμενος πόνος
• Φανταστικός πόνος
• Γενικός πόνος

 

Πως μπορώ να διαχειριστώ τον πόνο που βιώνω;

Παυσίπονα

Τα παυσίπονα αποτελούν τον πιο διαδεδομένο τρόπο αντιμετώπισης του πόνου. Μπορείς να συμβουλευτείς τον γιατρό σου εάν επιτρέπεται να πάρεις κατά τη διάρκεια και μετά την θεραπεία για τον καρκίνο. Επίσης, είναι ζωτικής σημασίας να ρωτήσεις πληροφορίες για την ποσότητα, πιθανές παρενέργειες και αλλεργικές αντιδράσεις.

Μίλα για τον πόνο που νιώθεις

Είναι θεμελιώδους σημασίας να μιλάς και να εκφράζεις τα όσα νιώθεις σχετικά με τον πόνο που βιώνεις. Σίγουρα το να μιλάς γι’ αυτό δεν είναι το πιο ευχάριστο πράγμα που μπορείς να κάνεις. Μπορεί να σκέφτεσαι ότι αν μιλήσεις γι’ αυτό είναι σαν να παραπονιέσαι ή σκέφτεσαι ότι δεν θέλεις να φορτώσεις τους άλλους με αυτά που νιώθεις. Για να μπορέσεις, ωστόσο, να τον διαχειριστείς αποτελεσματικά θα πρέπει πρώτα να τον αναγνωρίσεις και να δεις τι πραγματικά αισθάνεσαι όχι μόνο σε σωματικό επίπεδο αλλά και σε ψυχολογικό. Τι συναισθήματα σου προκαλεί, τι ακριβώς νιώθεις, σε ποιο βαθμό επηρεάζονται οι καθημερινές σου δραστηριότητες. Ο πόνος σε καθημερινή βάση μπορεί να σε κάνει να νιώθεις δυσάρεστα ενώ μπορεί να επηρεάσει και τους σημαντικούς άλλους. Επικοινώνησε τα συναισθήματα και τις σκέψεις σου. Μίλα γι’ αυτά. Μοιράσου τα με άλλους ανθρώπους. Αυτό θα σε κάνει να κατανοήσεις βαθύτερα την κατάσταση στην οποία βρίσκεσαι και θα σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις τον πόνο υιοθετώντας ένα πιο ενεργητικό στυλ.

Επίσης, είναι πάρα πολύ βοηθητικό να μιλήσεις για τον πόνος σου στους γιατρούς και ειδικούς με τους οποίους συνεργάζεσαι. Μια λεπτομερής περιγραφής του πως ακριβώς βιώνεις τον πόνο, πόσο συχνά, ποια ώρα της ημέρας κλπ μπορεί να βοηθήσει την ομάδα σου να βρει τον κατάλληλο, σύμφωνα με τις ανάγκες σου, τρόπο για να αντιμετωπίσεις την κατάσταση. Όταν επιχειρείς να μιλάς για τον πόνο σου προσπάθησε να δώσεις απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα:

-        Που ακριβώς νιώθεις τον πόνο;

-        Με τι θα τον παρομοίαζες;

-        Πόση ένταση έχει;

-        Πόσο συχνά νιώθεις πόνο;

-        Υπάρχει κάποιες συγκεκριμένες ώρες της ημέρας ή νύχτας που ο πόνος εντείνεται ή αντίθετα βελτιώνεται;

-        Υπάρχει κάτι που κάνει τον πόνο καλύτερο ή χειρότερο;

-        Σε τι βαθμό ο πόνος επηρεάζει τις καθημερινές σου δραστηριότητες;

-        Σε ποιους τομείς της ζωής σου φαίνεται ο πόνος να επιδρά περισσότερο και σε ποιους λιγότερο;

 

Κράτα ημερολόγιο

Εάν σου είναι δύσκολο να μιλήσεις σε κάποιο άλλον για το πώς αισθάνεσαι για τον πόνο, μπορείς να κρατήσεις ένα ημερολόγιο και να καταγράψεις εκεί τις σκέψεις σου. Η εκφραστική γραφή μπορεί να σου επιφέρει πάρα πολλά οφέλη χωρίς να χρειάζεται να έρθεις σε επαφή με κάποιο άλλο πρόσωπο, εάν αυτό σε δυσκολεύει. Άτομα που καταγράφουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους σημειώνουν χαμηλότερης έντασης σωματικούς πόνους, λιγότερες ημέρες παραμονής στο νοσοκομείο μετά από ένα χειρουργείο, χαμηλότερη αρτηριακή πίεση, καλύτερη ποιότητα ύπνου, καλύτερη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος κ.α. Κατά τη διάρκεια της ημέρας κράτησε σημειώσεις και προσπάθησε να απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα (βλέπε: Μίλα για τον πόνο που νιώθεις). Μέσα από την καταγραφή μπορείς να ελέγξεις την πρόοδό σου.

Φυσιοθεραπεία και άσκηση

Προκειμένου να μην εντείνεις τον πόνο, επέλεξε να μην χρησιμοποιείς πολύ συχνά εκείνο το μέρος του σώματος που πονάει. Αυτό, ωστόσο, μπορεί να οδηγήσει σε ακαμψία και να δημιουργήσει περαιτέρω προβλήματα. Μια καλή ιδέα είναι να επισκεφτείς κάποιον ειδικό φυσιοθεραπευτή προκειμένου να σου κάνει ένα θεραπευτικό μασάζ στην περιοχή του σώματος που υπόκειται σε πόνο ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες να ενταθεί ο πόνος ή να προκαληθούν άλλα προβλήματα.

Ακόμη, η άσκηση μπορεί να αποβεί ιδιαιτέρως βοηθητική καθώς όπως είναι γνωστό και επιστημονικώς επιβεβαιωμένο κατά τη διάρκεια της εκτέλεσής της εκκρίνονται από το σώμα οι ενδορφίνες, φυσικές ουσίες του οργανισμού με παρόμοια δράση με αυτή της μορφίνης, που βοηθούν στην μείωση του πόνου. Πριν ωστόσο ξεκινήσεις καλό είναι να συμβουλευτείς τον γιατρό σου εάν η άσκηση είναι κατάλληλη και τι είδους ασκήσεις είναι αποτελεσματικότερες για την δική σου περίπτωση.

Γνωστική-Συμπεριφορική Θεραπεία (ΓΣΘ)

Η Γνωστική-Συμπεριφορική θεραπεία έχει ως στόχο να σε βοηθήσει να αλλάξεις τον τρόπο με τον οποίο βιώνεις τον πόνο μέσα από τις σκέψεις και την συμπεριφορά σου. Ο πόνος πολλές φορές αντικειμενικά δεν μπορεί να φύγει, εσύ όμως μπορείς να αλλάξεις τον τρόπο που σκέφτεσαι γι’ αυτόν αλλά και την συμπεριφορά σου προκειμένου να τον διαχειριστείς αποτελεσματικότερα. Για καλύτερα αποτελέσματα απευθύνσου σε κάποιον ειδικό που έχει λάβει εκπαίδευση επάνω στην συγκεκριμένη προσέγγιση.

Ύπνωση

Μέσα από την μέθοδο της ύπνωσης επιτυγχάνεται βαθιά χαλάρωση και συμβάλλει στην αξιολόγηση του πόνου με έναν διαφορετικό τρόπο. Μπορεί να σε βοηθήσει να αυξήσεις την συγκέντρωσή σου επάνω στις σκέψεις και στα συναισθήματά σου και όχι στον πόνο. Η εμπειρία με την μέθοδο της ύπνωσης μπορεί να βοηθήσει στην αλλαγή τρόπου σκέψης και αντίληψης του πόνου αλλά και αντιμετώπισης της όλης κατάστασης.

Μασάζ

H μέθοδος του μασάζ μπορεί να σε βοηθήσει να χαλαρώσεις το σώμα σου ενώ ταυτόχρονα βελτιώνεται και η διάθεσή σου.

Διαλογισμός

Ένας άλλος πολύ βοηθητικός τρόπος για να χαλαρώσει το μυαλό σου και να αποσπάσεις την προσοχή σου από τον πόνο είναι ο διαλογισμός.

Πως θα το κάνεις μόνος/η σου;

Kάθισε αναπαυτικά σε ένα ήσυχο μέρος και συγκεντρώσου στην αναπνοή σου. Μην προσπαθήσεις να την ελέγξεις, απλά συγκεντρώσου σε αυτήν. Εάν νιώσεις πως διάφορες σκέψεις ξεπηδούν στο κεφάλι σου, προσπάθησε να τις αποφύγεις και να επικεντρωθείς στην αναπνοή σου. Αν δυσκολεύεσαι με τη αναπνοή, μια καλή ιδέα είναι να τοποθετήσεις μπροστά σου ένα αντικείμενο, όπως ένα κερί και να επικεντρωθείς σε αυτό.

Χαλάρωση

Ένας ακόμη αποτελεσματικός τρόπος για να βελτιώσεις τον πόνο σου και να διώξεις μακριά τις έντονες ανησυχίες και σκέψεις σου είναι να εξασκηθείς στη χαλάρωση. Δεν χρειάζεται να αφιερώσεις πάρα πολύ χρόνο αφού και 5 μόνο λεπτά τη μέρα είναι αρκετά για να δεις τη διαφορά. Υπάρχουν 2 είδη ασκήσεων χαλάρωσης. Αυτές που χρησιμοποιείς το σώμα σου και αυτές που χρησιμοποιείς περισσότερο το μυαλό σου.

Υπάρχει η άσκηση της προοδευτικής μυϊκής χαλάρωσης, κατά τη διάρκεια της οποίας εξασκείσαι στο να μάθεις να τεντώνεις και να χαλαρώνεις συγκεκριμένες μυϊκές ομάδες του σώματος είτε ταυτόχρονα είτε μεμονωμένα. Μαθαίνοντας αυτήν την τεχνική, μπορείς να τη χρησιμοποιείς σε έντονα στρεσογόνες καταστάσεις προκειμένου να επιφέρεις ανακούφιση στο σημείο του σώματος που πονάει.

Οι ασκήσεις που χρησιμοποιείς περισσότερο το μυαλό είναι πιο βοηθητικές όταν θεωρείς πως οι ανησυχίες και το στρες που βιώνεις χειροτερεύουν το πόνο σου. Βρες ένα ήσυχο, ζεστό χωρίς πολύ φως μέρος και σιγουρέψου ότι δεν θα σε ενοχλήσει κανείς. Κάθισε αναπαυτικά ή ξάπλωσε και χαλάρωσε. Προσπάθησε να το κάνεις αυτό κάθε μέρα για 5-15 λεπτά.

Νοερή απεικόνιση

Με την νοερή απεικόνιση φέρνεις στο μυαλό σου αισιόδοξες, φωτεινές εικόνες, ήχους, μυρωδιές, γεύσεις, τοπία. Αυτά σε βοηθούν να χαλαρώσεις και να αποσπάσεις την προσοχή σου από τον πόνο και την δυσφορία που αυτός σου προκαλεί.

Βρες μια άνετη θέση και άλλαξε συχνά στάσεις για όσο κάθεσαι

Η στάση του σώματός σου είτε σε όρια είτε σε καθιστή θέση μπορεί να επηρεάσει την αίσθηση του πόνου. Μπορεί στην αρχή να νιώθεις πολύ άνετα και ξεκούραστα με μια συγκεκριμένη στάση, η οποία μετά από 20 λεπτά μπορεί να γίνει κουραστική. Προσπάθησε να αλλάζεις τακτικά στάσεις ή αν αυτό είναι δύσκολο να το κάνεις μόνος/η σου ζήτησε από κάποιον που είναι κοντά σου. Η αλλαγή θέσης μειώνει την πιθανότητα να πιαστείς.

Ζεστό ή κρύο

Ένα ζεστό μπάνιο ή μια θερμοφόρα μπορεί να σε ανακουφίσει από τον έντονο πόνο καθώς οι μύες χαλαρώνουν. Επίσης, η χρήση πάγου μπορεί να αποβεί σημαντικά βοηθητική στην μείωση του πόνου σε περίπτωση φλεγμονής ή πρηξίματος. Πάντα ωστόσο με προσοχή για να μην προκληθούν εγκαύματα ή βλάβες.

Απόσπαση προσοχής

Το διάβασμα, ένα πρόγραμμα ή μια ταινία στην τηλεόραση, η μουσική ή η συνομιλία με έναν φίλο μπορεί να σου αποσπάσουν την προσοχή και να κρατήσουν το μυαλό σου απασχολημένο σε ένα συγκεκριμένο θέμα και όχι τόσο στον πόνο. Το να κάτσεις κάπου χωρίς να κάνεις τίποτα μόνο βοηθητικό δεν μπορεί να είναι, καθώς τότε επικεντρώνεσαι περισσότερο στον πόνο και μεγεθύνεις στο μυαλό σου την έντασή του. Συναντήσεις με φίλους μπορούν να σε βοηθήσουν σημαντικά.

Μουσική και καλλιτεχνικές δραστηριότητες

Η  μουσική και οι τέχνες μπορούν να συμβάλλουν στην μείωση του άγχους. Η ενασχόληση με τέτοιου είδους δραστηριότητες μπορεί να διευκολύνει σημαντικά την έκφραση συναισθημάτων. Επιπλέον, η συμμετοχή σε ομάδες με άλλους ανθρώπους είναι μια πολύ καλή ιδέα.

 

Σε ευχαριστώ πολύ που επισκέφτηκες την σελίδα μου και διάβασες το άρθρο μου <3 δεν το θεωρώ καθόλου αυτονόητο!!

Μελίδου Πηνελόπη

MSc Ψυχολόγος Υγείας

 

Προτεινόμενη βιβλιογραφία:

Bookbinder, M., Covle, N., Kiss, M., Goldstein, M. L., Holritz, K., Thaler, H., … Racolin, A. (1996). Implementing national standards for cancer pain management: program model and evaluation. Journal of Pain and Symptom Management, 12(6), 334–347.

Butler, L. D., Koopman, C., Neri, E., Giese-Davis, J., Palesh, O., Thorne-Yocam, K. A., … Kraemer, H. C. (2009). Effects of supportive-expressive group therapy on pain in women with metastatic breast cancer. Health Psychology, 28(5), 579.

Syrjala, K. L., Donaldson, G. W., Davis, M. W., Kippes, M. E., & Carr, J. E. (1995). Relaxation and imagery and cognitive-behavioral training reduce pain during cancer treatment: a controlled clinical trial. PAIN®, 63(2), 189–198.

Syrjala, K. L., Jensen, M. P., Mendoza, M. E., Yi, J. C., Fisher, H. M., & Keefe, F. J. (2014). Psychological and behavioral approaches to cancer pain management. Journal of Clinical Oncology, 32(16), 1703.

van den Beuken-van Everdingen, M. (2012). Chronic pain in cancer survivors: a growing issue. Journal of Pain & Palliative Care Pharmacotherapy, 26(4), 385–387.

Windich-Biermeier, A., Sjoberg, I., Dale, J. C., Eshelman, D., & Guzzetta, C. E. (2007). Effects of distraction on pain, fear, and distress during venous port access and venipuncture in children and adolescents with cancer. Journal of Pediatric Oncology Nursing, 24(1), 8–19.