...

«Άστο… θα το κάνω αύριο»: κατανοώντας την αναβλητικότητα| Πηνελόπη Μελίδου MSc Ψυχολόγος Υγείας

Πόσες φορές είπες ότι θα κάνεις κάτι και τελικά κατέληξες στο «θα το κάνω αύριο»;

Πόσες φορές προγραμμάτισες την καινούργια εβδομάδα με καινούργια πράγματα τα οποία δεν έγιναν ποτέ;

Πόσες φορές η Δευτέρα του «θα το κάνω από Δευτέρα» δεν ήρθε ποτε;

Πόσα αύριο πέρασαν από την τελευταία φορά που είπες «αύριο ξεκινάω…»;

 

Όλοι μας έχουμε πει μια, δυο, πέντε, δέκα, εκατό φορές «αύριο καλύτερα …» και τελικά αυτό το αύριο έγινε μεθαύριο και το μεθαύριο έγινε παραμεθαύριο κ.ο.κ.… ξέρεις η αλήθεια είναι ότι δεν είναι και τόσο εύκολο να είσαι αποφασιστικός άνθρωπος και να μην αφήνεις το τώρα για το αύριο… ναι. Είναι δύσκολο. Αρκετά θα έλεγα, αλλά όχι ακατόρθωτο. Όλοι μας έχουμε υπάρξει αναβλητικοί. Άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο. Για κάποιους η αναβλητικότητα αποτελεί έναν τρόπο βοηθητικό ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της καθημερινότητας όσο περίεργο κι αν φαίνεται σε κάποιους άλλους. Από την άλλη πλευρά, για κάποιους μπορεί να γίνει καταστρεπτική, δυσκολεύοντας όχι μόνο την καθημερινότητα αλλά και την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους.

Και τελικα; πως φτάνεις να γίνεις αναβλητικός; Μήπως έτσι γεννιέσαι;

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει κάποιο γονίδιο με το οποίο γεννιόμαστε και ζούμε σε όλη μας τη ζωή ως αναβλητικοί. Αυτό που παρατηρούμε είναι ότι η αναβλητικότητα αποτελεί ένα επίκτητο χαρακτηριστικό, το οποίο συνήθως αποκτάται σε μικρή ηλικία. Θα αναρωτηθείς «μα πως;». Συνήθως οι γονείς έχουν το ρόλο τους σε αυτό. Με ποιον τρόπο; πολλές φορές παρατηρούμε ότι οι γονείς μπορεί να καταπιέζουν το παιδί, να μην το αφήνουν να εκφραστεί με τον τρόπο που σε αυτό ταιριάζει, να το «τιμωρούν» για κάτι που οι ίδιοι δεν εγκρίνουν ή/και σπάνια να του αναγνωρίζουν όλα τα θετικά που έχει καταφέρει. Αυτό φαίνεται ότι μπορεί να οδηγήσει το παιδί στην ενήλικη ζωή του να προτιμά να μεταφέρει τις υποχρεώσεις του από αύριο σε αύριο και αυτές ίσως να μην γίνουν και ποτέ.

Πολλές φορές ακούμε ότι την τεμπελιά την μετονομάσαμε σε αναβλητικότητα… χμμμ… δεν είναι ακριβώς έτσι, όμως. Οι αναβλητικοί άνθρωποι δεν σημαίνει ότι δεν κάνουν αυτά που έχουν να κάνουν επειδή βαριούνται ή τεμπελιάζουν. Η μεταφορά τω υποχρεώσεων τους από αύριο σε αύριο έχει να κάνει περισσότερο με τον ψυχισμό τους, με την αίσθηση εαυτού, την αυτόεκτίμηση και αυτοπεποίθησή τους, με τον φόβο αποτυχίας, τον φόβο ελέγχου, τον φόβο οικειότητας κλπ.

 

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός αναβλητικού ανθρώπου;

Όπως είπαμε και παραπάνω συχνά μπορεί να μπερδέψουμε έναν αβλητικό άνθρωπο με έναν τεμπέλη. Η αλήθεια είναι ότι πίσω από μια αναβλητικότητα κρύβονται στοιχεία και συναισθήματα που την διατηρούν ή/και την εντείνουν. Ποια είναι αυτά;

  • Άγχος για το ΤΕΛΕΙΟ –  το άτομο προτιμά να το κάνει μια άλλη στιγμή και να είναι τέλειο, παρά να το κάνει τώρα και να ξέρει ότι υπάρχει η πιθανότητα να μη βγει τόσο καλό όσο το ίδιο το είχε στο μυαλό του.
  • Χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτόπεποίθηση – η εικόνα που έχει το άτομο για τον εαυτό του μπορεί να καθορίσει και τις πράξεις του. Όταν το ίδιο το άτομο δεν πιστεύει ότι μπορεί να τα καταφέρει, μπορεί να μεταφέρει αυτό που έχει να κάνει για αργότερα με την πεποίθηση ότι θα το κάνει όταν θα νιώθει περισσότερο έτοιμο και σίγουρο για τον εαυτό του.
  • Φόβος αποτελέσματος/αποτυχίας – το άτομο θεωρεί πολύ σημαντικό το τελικό αποτέλεσμα και τρέμει την αποτυχία. Αγχώνεται και φοβάται πολύ σε περίπτωση που το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να μην είναι αυτό που το ίδιο είχε στο μυαλό του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καθυστερεί τις λήψεις αποφάσεων και κατ’ επέκταση να αναβάλει τα όσα έχει να κάνει.
  • Φόβος οικειότητας – η αναβλητικότητα αποτελεί και έναν τρόπο να ξεφεύγουμε από τις έντονες διαπροσωπικές σχέσεις. Όταν ήδη έχεις πληγωθεί, πονέσει από μια προηγούμενη σχέση προσπαθείς να προστατευθείς με κάθε τρόπο. Έτσι αναβάλλεις τις νέες γνωριμίες, νέες σχέσεις κλπ. Αυτός είναι ο δικός σου τρόπος να κρατήσεις τον εαυτό σου ασφαλή, ωστόσο αυτός ο τρόπος εξελίσσει τον εαυτό σου προς μια αρνητική κατεύθυνση και σίγουρα δεν βοηθάει σε καμία περίπτωση να ωριμάσεις συναισθηματικά.
  • Φόβος επιτυχίας – σίγουρα θα αναρωτιέσαι πως γίνεται κάποιος να φοβάται την αποτυχία και όχι μόνο αυτό… να γίνεται και αναβλητικός εξαιτίας αυτού. Κι όμως, η επιτυχία μπορεί να κάνει το άτομο να νιώθει άβολα ανάμεσα σε άλλους, να αυξήσει το άγχος γιατί η επιτυχία μπορεί ταυτόχρονα να αυξήσει και τις προσδοκίες των σημαντικών άλλων από εμάς. Τι σημαίνει αυτό; ότι το άτομο μπορεί να νιώθει ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις νέες προσδοκίες που η επιτυχία φέρνει με αποτέλεσμα να μην του είναι τόσο εύκολο να δεσμευθεί σε μια νέα ευκαιρία ή πρόκληση.
  • Φόβος ελέγχου – η αναβλητικότητά μας μπορεί να αποτελέσει ένα τρόπο να βάλουμε τα όρια μας και να πούμε ότι «όχι, δεν θα το κάνω… τουλάχιστον τώρα». Το άτομο νιώθει περισσότερο αυτόνομο και «σίγουρο» ότι μπορεί να πει όχι, καταλήγοντας ωστόσο σε ένα μη επιθυμητό αποτέλεσμα σε αυτό της αναβολής…

 

Τι μου προσφέρει η αναβλητικότητα;

Η αληθεια είναι ότι η αναβλητικότητα μπορεί να είναι ένα χαρακτηριστικό που σίγουρα δεν βοηθάει σε μια θετική εξέλιξη εαυτού, ωστόσο σε ένα βραχυπρόθεσμο επίπεδο το άτομο νιώθει αυτό το «ουφ», αυτή την ανακούφιση ότι τουλάχιστον για τώρα δεν χρειάζεται να αγχωθώ και να πανικοβληθώ. Το οποίο μακροπρόθεσμα μπορεί να έχει σημαντικά αρνητικές συνέπειες.

Πως θα καταλάβω ότι είμαι αναβλητικός;

Όλοι οι άνθρωποι, όπως είπαμε και παραπάνω, έχουμε υπάρξει σε κάποια φάση της ζωής μας περισσότερο ή λιγότερο αναβλητικοί. Το πρώτο βημα όπως για να προσπαθήσεις να το διορθώσεις (εφόσον θέλεις) είναι να συνειδητοποιήσεις ότι όντως είσαι αναβλητικός. Θα μου πεις ναι πως θα το κάνω αυτό όμως; εγώ θα σου πρότεινα να κάνεις τις παρακάτω ερωτήσεις τον εαυτό σου και θα καταλάβεις:

-  Η μετάθεση των όσων έχω να κάνω αύριο δυσκολεύει την καθημερινότητά μου;

-  Το «από Δευτέρα» με κάνει να αγχώνομαι και να καταλαβαίνω ότι τώρα απλά το αποφεύγω  και δεν μου αρέσει; (άσχετα που το κάνω)

-  Παρατηρείς ότι οι σημαντικοί σου άλλοι δεν έχουν πλέον εμπιστοσύνη στο λόγο σου και είτε στο λένε ακόμη και χιουμοριστικά; Είτε στο δείχνουν με τις πράξεις τους;

-  Η μετάθεση των δραστηριοτήτων έχει δημιουργήσει δυσκολίες στην επαγγελματική σου ζωή;

-  Οι διαπροσωπικές σου σχέσεις (κοινωνικές, φιλικές, ερωτικές) επηρεάζονται από την συνήθεια του να τα μεταφέρεις όλα από αύριο σε αύριο;

-  Η αναβλητικότητά σου σε κρατά πίσω σε πράγματα που υπο άλλες συνθήκες θα τα ξεκινούσες ΧΤΕΣ;

-  Νιώθεις καλά για τον εαυτό σου ακόμη κι αν ξέρεις ότι μπορεί να μην τα καταφέρεις τόσο καλά όσο θα ήθελες;

-  Σου έχει «κοστίσει» αυτή η αναβλητικότητα σε διάφορους τομείς της ζωής σου;

 

Πως θα αντιμετωπίσω την αναβλητικότητά μου;

Εάν απαντώντας τις παραπάνω ερωτήσεις, συνειδητοποιείς ότι η αναβλητικότητά σου είναι περισσότερη «σοβαρή» από όσο εσύ πίστευες και αρχίζεις να αντιλαμβάνεσαι ότι πολλοί τομείς της καθημερινότητάς σου και της ζωής σου επηρεάζονται σημαντικά τότε θα ήταν καλό να επισκεφτείς κάποιον ειδικό προκειμένου να δουλέψετε μαζί, να νοηματοδοτήσετε την αναβλητικότητα, να εντοπίσετε πιθανούς επιβαρυντικούς παράγοντες αλλά και να εστιάσετε στους λόγους που σε οδήγησαν σε αυτή.

Αν, ωστόσο, η αναβλητικότητά σου δεν σε επηρεάζει τόσο πολύ και είναι ακόμη διαχειρίσιμη καλό θα ήταν να κάνεις κάποια από τα παρακάτω βήματα προκειμένου να μην φτάσεις σε ένα σημείο που η διαχείριση πλέον θα είναι δύσκολη:

  1. Ξεκαθάρισε τι έχει μεγαλύτερη σημασία για εσένα. Βάλε προτεραιότητες και δες τι μπορεί να περιμένει.
  2. SMART Goal – βάλε έξυπνους στόχους. Σπάσε το στόχο σου σε μικρούς στόχους και φρόντισε ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα αλλά και στις δικές σου μοναδικές ικανότητες.
  3. Γράψε σε ένα χαρτί όλα όσα έχεις στο μυαλό σου να κάνεις. Γράψτα διάσπαρτα. Στη συνέχεια, γράψε στην άλλη πλευρά του χαρτιού πόσες μέρες έχεις διαθέσιμες προκειμένου να χωρίσεις τις υποχρεώσεις σου και να μην τις βάλεις όλες μαζί και αυξήσεις με αυτό τον τρόπο τις πιθανότητες να μεταθέτεις από αύριο σε αύριο. Κάνε μια καλή οργάνωση και φρόντισε να έχεις διαλείματα ώστε να ξεσκάει το μυαλό σου.
  4. Πάντοτε ξεκινάμε από τα εύκολα. Φρόντισε να ξεκινήσεις με τις υποχρεώσεις που πιστεύεις ότι θα καταναλώσουν λιγότερη ενέργεια αλλά και λιγότερο χρόνο. Με αυτόν τον τρόπο η αυτοπεποίθησή σου θα ανέβει και δεν θα σου φανούν τόσο βουνό όλα αυτά που έχεις να κάνεις.
  5. Ενημέρωσε τους φίλους σου και τους σημαντικούς άλλους ότι έχεις ξεκινήσει μια προσπάθεια να αντιμετωπίσης την αναβλητικότητα σου και θα ήθελες να σου υπενθυμίζουν ή και να σε «πιέζουν» να μην τα αφήνεις για αργότερα.
  6. Κόλλησε poster σε σημεία του σπιτιού που σίγουρα θα τα βλέπεις κάθε μέρα και γράψε μηνύματα που σε εμψυχώνουν και σε ωθούν περισσότερο στο να κάνεις αυτά που έχεις σήμερα και όχι αύριο. Άλλωστε ο καλύτερος τρόπος για να ξεπεράσεις τον φόβο σου, είναι να τον αντιμετωπίσεις!
  7. Δώσε στον εαυτό σου ένα δωράκι για την προσπάθεια που έκανες. Κάθε φορά που είσαι ευχαριστημένος/η με την προσπάθεια που κατέβαλες αντάμειψε στον εαυτό σου. Μην ξεχνάς να τον φροντίζεις.

 

Ελπίζω να σε βοήθησα με το άρθρο μου! Ξεκίνα από σήμερα… οργάνωσε τις υποχρεώσεις σου και ζήσε στο τώρα. Έτσι φροντίζεις περισσότερο εσένα!!

Σε ευχαριστώ πολύ που διάβασες το άρθρο μου… δεν το θεωρώ καθόλου αυτονόητο <3

Σε φιλώ,

Πηνελόπη